ĐÀ LẠT LIỆU CÓ CÒN THƠ ???
ĐÀ LẠT LIỆU CÓ CÒN THƠ ???
Rừng thông - Đà Lạt - mộng mơ !!!
Hai mươi năm trước - bây giờ - còn không ???
Hay là - đã hóa - ra đông ???
Nhà xe - chen chúc - rừng thông - mất rồi ???
-
Ngày xưa - Đà Lạt - nguồn thơ !!!
Mà nay - Đà Lạt - chơ vơ - nỗi buồn !!!
Xin đừng - làm cách - hàng buôn !!!
Để cho - Đà lạt - mất nguồn - thi thơ !!!
-----
-
Ngày xưa - Đà Lạt - nguồn thơ !!!
Mà nay - Đà Lạt - chơ vơ - nỗi buồn !!!
Xin đừng - làm cách - hàng buôn !!!
Để cho - Đà lạt - mất nguồn - thi thơ !!!
-----
Bài toán khó đó cũng đang thách thức những chuyên gia quy hoạch kiến trúc thành phố Đà Lạt thể hiện qua hội thảo "Ý tưởng quy hoạch chung cho thành phố Đà Lạt đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050", do UBND tỉnh Lâm Đồng tổ chức tháng qua. Một "định nghĩa mới" về Đà Lạt được GS.TS.KTS Bruno De Meulder thuộc nhóm nghiên cứu kiến trúc đô thị Vương quốc Bỉ, nêu ra: "đô thị – phi đô thị", "một cực đối lập với thành phố, nhưng đồng thời cũng là một thành phố lý tưởng".
Đà Lạt hiện tại có diện tích 392km² thế nhưng trong tương lai, theo một ý tưởng quy hoạch mới được đưa ra trong hội thảo 3.308km². Câu chuyện "phình rộng" bao giờ cũng kéo theo những tranh cãi về văn hoá, nhân học (điều này chúng ta đã chứng kiến với việc sáp nhập Hà Tây vào Hà Nội).
Trên thực tế, việc phình to một đô thị bao giờ cũng kéo theo nhiều hệ luỵ, xáo trộn, nhất là với đô thị di sản. Chưa nói, Đà Lạt trong hình dung của mọi người là thành phố nhỏ (có khi hôm qua, đô thị này từng đẹp nhờ... nhỏ) nằm trên cao với tầng khí hậu, không gian kiến trúc và đời sống văn hoá bản địa rất đặc thù, riêng có. Sự mở rộng sẽ không những làm thay đổi "số liệu" cụ thể về trung bình cao độ, nhiệt độ, mật độ cây cối, con người và cảnh quan; mà còn làm thay đổi nếp sống, tinh thần một đô thị đã tạo ra dấu ấn khó phai mờ trong tâm trí những người từng đến và gắn bó.
Nỗi lo một "Đà Lạt mới" hoành tráng sẽ nhấn chìm đi ấn tượng về một thành phố nhỏ thơ mộng trong tâm tưởng mỗi người là rất thật.
Chính cư dân nơi đây hôm nay cũng ít yêu thành phố mình đang sống hơn, chỉ vì những cái cơ tầng tâm thức Đà Lạt được trao truyền từ quá khứ qua cái sinh quyển hằng ngày mình hô hấp đã bị "đứt gãy". Tính cách Đà Lạt nhẹ nhàng, thư thái trong con người và cảnh sắc đang bị đánh mất cùng với sự ra đi của kiến trúc, rừng cây, cỏ hoa, dốc đồi, khí hậu và sương khói bao bọc.
Vậy điều gì còn lại trong cuộc chạy đua phát triển, mở rộng chỉ để nâng tầm đô thị về mặt hành chánh? Làm sao để không phải nói "rất tiếc" khi mọi sự đã rồi?
Không thể có cái gọi là tầm nhìn trong những ý tưởng, bản quy hoạch một con đường, một thành phố nếu tinh thần của nó chỉ hướng tới tương lai mà thiếu một cái nhìn sâu vào chiều kích quá khứ.
BÀI : NGUYỄN NGUYÊN THẢO - SGTT
ĐÀ LẠT 1993
Rừng thông - Đà Lạt - mộng mơ !!!
Hai mươi năm trước - bây giờ - còn không ???
Hay là - đã hóa - ra đông ???
Nhà xe - chen chúc - rừng thông - mất rồi ???
Nam Nhiên
Đừng ngại đường xa đứng lại đây
Cùng tôi chiêm ngưỡng cánh hoa này
Mà ngàn năm nữa hoa không nở
Trong vườn hiu hắt phấn hương bay ...
TTK
 |
| Gió đông thổi nhẹ - mưa qua núi Ngàn cổng xa trông - sắc cỏ nhàn .. Hồ Than Thở |
Đôi mắt người Sơn Tây
U uẩn chiều lưu lạc
Buồn viễn xứ khôn khuây ...
Thơ Quang Dũng - Đôi mắt người Sơn Tây
 |
| Nhân diện đào hoa tương ánh hồng Đào hoa y cựu tiếu đông phong - Năm xưa - hoa thắm - cùng người !!! Năm nay - hoa vẫn - còn cười - gió đông !!! Mà sao - người nỡ - sang sông !!! Để tôi - ở lại- trông mong -những gì !!! Hoa xác pháo |
 |
| Nhà thơ Con gà |
 |
| Em là gái - trong song cửa Anh là trai - khắp bốn phương trời .. Lưu Trọng Lư |
 |
| Em Lễ chùa nầy |
 |
| Tôi đi xin đừng hỏi Mây trắng không ngừng bay ... |
Hạc vàng - đi mất- từ xưa
Ngàn năm - mây trắng - bây giờ -còn bay ...
 |
| Mimosa - Từ đâu em tới ... |
 |
| Biệt ly - buổi ấy - phù vân !!! Chảy trôi - dòng nước - Mười năm - qua rồi ... ... Sao không - về lại quê xưa ??? Mà còn - đứng trước - núi Thu - sông Hòai !!! |
 |
| Đại học Đà Lạt |
 |
| Nơi đây - ly biệt - viễn hành ... Cỏ bồng - muôn dặm - một mình - xa xôi ... |
 |
| Phố núi cao - phố núi đầy sương ... Phố xá cây xanh - Trời thấp thật gần !!! |
 |
| Thuyền ai - đậu bến - sông trăng đó ? Có chở tôi về - kịp tối nay !!! Hàn Mặc Tử |
Thôn Đòai - ngồi nhớ - Thôn Đông
Một người - chín nhớ - mười mong - một người
Nguyễn Bính
Ngày xưa - Đà Lạt - nguồn thơ !!!
Mà nay - Đà Lạt - chơ vơ - nỗi buồn !!!
Xin đừng - làm cách - hàng buôn !!!
Để cho - Đà lạt - mất nguồn - thi thơ !!!
Đưa người - ta không đưa - sang sông !!!
Mà sao - như có sóng - trong lòng ???
Bóng chiều - không thắm - không vàng vọt
Sao đầy -hòang hôn - trong mắt trong ???
Thơ Thâm Tâm - Tống Biệt Hành
Thơ Thâm Tâm - Tống Biệt Hành
Ngày xưa - Đà Lạt - nguồn thơ !!!
Mà nay - Đà Lạt - chơ vơ - nỗi buồn !!!
Xin đừng - làm cách - hàng buôn !!!
Để cho - Đà lạt - mất nguồn - thi thơ !!!
 |
| Sao mình đi mãi - không ngừng nhỉ ? Biết đến bao giờ - trở lại đây ? |
 |
| Còn một chút gì để nhớ !! |
Đà Lạt lắm chim trời phải không ???
Ta ngồi lại bên cầu - thương dĩ vãng
Nghe giữa hồn - cây cỏ - mọc hoang vu .
TTK
TTK
Gío mưa - là bệnh - của trời
Tương tư - là bệnh - của tôi - yêu nàng
Nguyễn Bính
Nguyễn Bính
Hôm qua - tôi đến - nhà em
Ra về - mới nhớ - rằng quên - giỏ rồi ...
Chờ chút xíu nghe !!!
ĐÀ LẠT 1994
Đến Đà Lạt là người du khách , tìm đến cái không khí man mác lạnh , tuyệt diệu và trong lành , khác hẳn với cái ồn ào , oi bức của các nơi khác , cho nên Đà Lạt được mang tên với ý nghĩa là nơi chốn mang đến niềm vui cho con người .
Thác Ông Hổ
Con đường ngã ba
Bích Câu Đà Lạt ngày sương .
Đám cưới nhà ai ???
Ngày trở về ...
Thác Ông Hổ .
ĐÀ LẠT 1999
Đà Lạt mùa thu hoa cúc tím
Những lọai hoa này mọc đầy ở nước Anh vào mùa thu ,
có lẽ người Châu Âu đã đem nó sang Đà lạt để trồng
Những lọai hoa này mọc đầy ở nước Anh vào mùa thu ,
có lẽ người Châu Âu đã đem nó sang Đà lạt để trồng
Cẩm tú cầu
Cũng là lọai hoa của Châu Âu , thích hợp với khí hậu mát mẻ ở Đà Lạt .
Cũng là lọai hoa của Châu Âu , thích hợp với khí hậu mát mẻ ở Đà Lạt .
Ghế đá công viên
Palace Đà lạt với cảnh quang xa xôi man mác nào sông lững lờ nào núi , nào thông xanh ..
Đường lên đỉnh Liangbian .
Đường lên đỉnh Liangbian
Đỉnh núi Liangbian
Mai chị về - em gửi gì không ???
Mai chị về - nhớ má em hồng !!!
Đường đi - không gió - lòng sao lạnh !!!
Bụi vướng ngang đầu - mong nhớ mong !!!
BÙI GIÁNG BÌNH THƠ :
"DẶM VỀ" của nhà thơ NGUYỄN ĐÌNH TIÊN (1924 - 1995). ???
"KẺ Ở"QUANG DŨNG (1921 - 1988) ???
Mai chị về em gửi gì không
Mai chị về nhớ má em hồng
Chỉ hai câu đầu đã khiến người tê lạnh. Không có gì cả, không lời nào tha thiết, nhưng đúng như ông Huy Trân nói: “Thơ Quang Dũng ý đã nhiệt thành, cao đẹp, mà lời thơ lại êm ái gợi cảm vô cùng. Nói về thơ nhẹ nhàng, êm dịu, mà đọc tới đâu lâng lâng chết cả lòng đến đấy, thì thi ca hiện đại chỉ có Quang Dũng.”
Thi ca hiện đại hay thi ca ngàn đời, thi ca Việt Nam hay thi ca thế giới – vâng – cũng chỉ riêng một Quang Dũng thôi.
Mai chị về em gửi gì không
Mai chị về nhớ má em hồng
Đường đi không gió lòng sao lạnh
Bụi vướng ngang đầu mong nhớ mong
Đó là chỗ sơn cùng thủy tận của ngôn ngữ. Ngôn ngữ thần tiên hiển hiện tinh thể một cách không thấy hình hài máu me đâu cả. Người ta đã bao đời đi tìm cõi huyền nhiệm của ngôn ngữ thơ. Mỗi phen trở về, mỗi phen như bó tay lắc đầu, tuyệt nhiên không biết ăn nói ra sao cả. Đành chỉ nói quanh co.
Và biết bao thy sỹ hoằng viễn đã nghĩ rằng, nguyệt rằng, mình sẽ suốt đời không làm một vần thơ nào cả - một phen để hội cái chỗ dị thường trống trải vắng vẻ trong lời man mác thiên tiên kia.
Lại có những nhà tư tưởng như Heidegger, viết bao pho sách lịch kịch nêu bao câu chất vấn u ẩn, đáo cùng vẫn chỉ nhằm mục đích nhiếp dẫn tư tưởng tới chỗ mép bờ bất khả tư nghị của thi ca.
Nerval sau những lần thành tựu cõi miền ngôn ngữ đó, ông bèn lao mình vào cõi ẩn mật vô ngần của một nguồn siêu thực không tiếng không lời Les Chimères.
Apollineire, sau phút dị thường bước lên tột đỉnh đạm nhiên kia, lập thời nhảy lùi làm thơ theo thể thái bông lông tầm phào, bất sá lam hồng tố bạch.
Mai chị về em gửi gì không?
Câu hỏi cũng lững lờ như lời đáp cũng lửng lơ. Hỏi mà cũng không hỏi, không nói, không ngó, không nhìn nhau…
Và chỉ sau khi lên ngựa, chia bào, con người mới để lòng mình bay tỏa khắp đường đi.
Đường đi không gió lòng sao lạnh
Bụi vướng ngang đầu mong nhớ mong
Tâm sự của người đi, nhưng nhan đề là kẻ ở. Kẻ ở hay người đi cũng một tâm tình ly biệt. Đi giữa không gian, thì cũng như đứng ở trên dâu biển. Lòng sao lạnh? Vì lòng mang chứa tất cả khoảng vắng lạnh? Vì lòng mang chứa tất cả khoảng vắng lạnh không gian… Và tiếng “mong nhớ mong” kia cũng chỉ vọng vào được trong không gian xa hút mà thôi.
Nghĩa là vọng trở lại vào lòng mình. Từ lòng mình toả vào lòng vũ trụ. Lại từ lòng vũ trụ dội lại lòng mình. Đó là cái vòng kỳ ảo của mong nhớ mong. Và mong nhớ mong mênh mông như thế, thì mong nhớ mong là cõi của từ bi tế độ vậy.
Bởi vì nó mang hải lượng bao hàm. Nó bao dong rừng biển, sớm chiều, canh gà, sương hoa, cành hoang ngựa lạc. Nó đem thương mến phủ khắp hình hài vạn vật từ gần gũi tới xa tít dặm xa.
Quê chị về xa tít dặm xa
Vì đó là một quê hương nào riêng biệt nằm tại một bến bờ bỉ ngạn nào vô tức vô thanh, vô biên vô tế.
Quê chị về xa tít dặm xa
Rừng thu chiều xao xác canh gà
Hoa rơi khắp lối sương muôn ngả
Ngựa lạc cành hoang qua lướt qua
Ngựa lạc? Dẫu ngựa không lạc đường vẫn cứ là lạc nẻo. Nghĩa là: ở trong cõi hư không bao la như thế, thì đâu cũng là lênh đênh, nhưng lênh đênh theo nghĩa vô ngần: trụ vô sở trụ.
Người ngồi trên ngựa cũng lạc ngựa luôn. Hươu trong rừng cùng một cảnh ngộ lạc loài như nhau, lại tam trùng lạc lõng nhau, vì bất ngờ sợ hãi nhau, quay đầu bỏ chạy. Lời thơ lại thêm một chút niêm hoa vi tiếu “theo ngó theo”.
Ngựa chị dừng bên thác trong veo
Nếu thác đục lầy cho một chút, ắt có phần gần gũi bụi hồng hơn. Nhưng tại sao thác lại trong veo cắc cớ ra như thế? Thì trần gian còn biết đem tâm sự hồng trần ký thác vào đâu? Đó là chỗ đạm nhiên huyền bí lô hỏa thuần thanh vậy. Nó đốt cháy linh hồn bằng một tiếng trong veo. Nhưng đốt cháy mà đâu có bỏng da bỏng thịt. Nó cháy để thăng hoa cho linh hồn về ba la mật, sau một phút linh hồn tạm dừng trong một phen tư lự. Vì dù sao trận giũ áo cũng còn vướng víu với nhân nghĩa nhân tình.
Ngựa chị dừng bên thác trong veo
Lòng chị buồn khi nắng qua đèo
Nơi đây lá giạt vương chân ngựa
Hươu chạy quay đầu theo ngó theo
Rồi sẽ xin khóc một cơn vô ngần cho trùng sinh trong vĩnh biệt:
Rừng đêm nhòa bóng nhớ hoang mang
Ngựa chị dừng bên thác sao vàng
Sao rơi đáy nước vương chưn ngựa
Buồn dâng đôi mi hàng lại hàng
Ta lại gián tiếp với một sự tình kỳ dị. Nói ra là buồn dưng đôi mi hàng lại hàng, nhưng có bao giờ mối sâu mênh mông và hầu như vô đối tượng lại tràn ra thành hàng lệ. Nhưng đây là hàng lệ riêng biệt của hư không đi về vui chơi êm đềm với không hư thái thiên nhiên tĩnh tịch. Người ta có thể khóc, nhưng không phải khóc vì một mối đoạn trường riêng tây trong một cảnh ngộ nhất định.
Hoặc đâu có phải bạ đâu khóc đó như bọn thy sỹ trung niên. Người ta khóc từ chín kiếp khóc về; như trận mưa vốn từ thiên thu rớt hột. Vì thế nên gọi là hàng lại hàng. Vì thế nên có chuyện sao rơi đáy nước. Vì thế nên có chuyện sao vương chưn ngựa. Chưn ngựa ở đây cũng mang đủ trùng quan thời gian vũ trụ nên mới có thể chạm vào bóng sao rơi từ thời gian tinh thể rớt về. Người và ngựa và sao và nước bỗng nhiên như nhiên đã đi vào cõi chung vạn vật nhất thể. Thì từ đó trở lại với đoạn đầu, từ câu hỏi mông lung tới lời đáp nhẹ nhõm, niềm mong nhớ mong là một tặng vật không lời, không nhất định là riêng biệt của riêng ai trao gửi lại cho ai. Người chị và người em kia cũng không có tên tuổi nào được hạn định nơi đâu. Đó là hai đứa con của trời và đất đẻ ra trong một mùa xuân hôn phối. Thì mai chị về em gửi gì không, là gửi cho chị hay cho ai? làm sao ta dám quyết định? Chỉ biết rằng: chị hãy nhớ má em hồng. Nghĩa là: mùa xuân xanh còn tồn lưu mãi mãi trong mùa thu ly biệt. Đó là tặng vật của em trời trao chị đất – nhớ má em hồng là ký ức kỳ ảo Mnémesyne.
Chẳng hiểu sao đọc thơ Quang Dũng, Nguyễn Du, Hồ Dzếnh, Huy Cận, tôi thường nghĩ tới người Chiêm Thành. Tội lỗi ông cha chúng ta đối với dân tộc ấy kể cũng được chuộc phần nào, cũng như ngày xưa Homère đã giải oan cho người Troyens bị đắm chìm bởi người Hy Lạp.
Mấy bài thơ của Quang Dũng như giữ lại cho mọi người một niềm tương ứng mênh mông trong thời đại ngỗn ngang oan nghiệt, thế giới cùng xô ùa nhau vào hủy diệt, tàn phá, trong những trận tẩu hỏa nhập ma. Chiến tranh trong thời Quang Dũng dù sao cũng còn để lại cho người một dư địa để hoài niệm nhớ thương nhau. Nhưng dần dà, chút tình thương còn sót cũng mất đi giữa hỗn độn. Lúc bấy giờ e chỉ còn cửa quỷ đối thoại với nhà ma. Quang Dũng cũng linh cảm sự đó, nên bài “Đôi Mắt Người Sơn Tây” khép lại với mấy tiếng “bao giờ, bao giờ” ngậm ngùi khôn tả:
Bao giờ trở lại đồng Bương Cấn?
Về núi Sài Sơn ngóng lúa vàng
Sông Đáy chậm nguồn quanh Phủ Quốc
Sáo diều khuya khoắt thổi đêm trăng
Bao giờ ta gặp em lần nữa
Ngày ấy thanh bình chắc nở hoa
Đã hết sắc màu chinh chiến cũ
Còn có bao giờ em nhớ ta
Khoảng trống lại trở về ngập khắp mép bờ ngôn ngữ. Như muốn đánh chìm hết mọi lời thân thiết đã thốt ra. Chúng ta không còn biết phải giải thích thơ Quang Dũng ra sao được nữa cả.
Ngày ấy thanh bình chắc nở hoa
Nhưng có lẽ ông không tin ở ngày ấy, ông không nghĩ rằng ngày nở hoa ấy sẽ về. Còn có bao giờ em nhớ ta? Nghĩa là không còn có bao giờ nữa cả? Chúng ta sẽ tiếp tục chết hết. Người ta sẽ tiếp tục giết nhau cho tới buổi chung cục thời gian. Cuộc chiến tranh ngày nay không còn chút gì giống như chiến tranh những thời đại trước. Có những cuộc chiến tranh huy hoàng như một trận mưa rào rực rỡ, làm hồi sinh con người trong tâm thức từ bi. Nhưng có những cuộc chiến tranh vốn từ trong tinh thể là làm tan rã tiêu diệt mất bản tính con người. Ngay cả con ngợm, con đười ươi cũng không còn sống sót một mống nào hết cả. Thì như thế? Còn có bao giờ em nhớ ta?
Người ta nhầm lẫn một cách kỳ quặc cái ý nghĩa sơ thủy của chiến tranh. Cuộc chiến tranh bao dong của những ông Nguyễn Huệ, chiến tranh bác ái của những ông Napoléon, chiến tranh đó không còn tự nhận diện ra mình nữa trong cuộc chiến tranh tàn phá ngày nay. Tolstoi ngày xưa chẳng hiểu gì về Napoléon hết cả, cũng như chúng ta ngày nay chẳng hiều gì cả về cuộc chiến tranh của chúng ta. Thật là cắc cớ. Còn có một chân lý dị thường ẩn tàng trong Dịch Kinh của Khổng Tử đang khiến mọi người tư tưởng ngậm ngùi không còn biết phải thốt bất cứ một lời gi trong hiện trạng năm châu. Bài thơ Quang Dũng hiện ra tại chỗ chênh vênh bát ngát và thê thảm nhất trong sử lịch con người. Nó chỉ đạm nhiên và thống thiết khơi rộng những khoảng trống vắng ra để cho mọi vấn đề được nhận định và tự tìm lời giải đáp.
Bàn luẩn quẩn mãi là vô lối. Chỉ nên thong dong đọc thơ như uống nước mía, như dõi theo cánh chuồn chuồn, như nằm ngủ gọi em Thúy Kiều em Thúy Vân em Đạm Tiên, em Hoạn Thư em Bạc Hạnh, em Sở Khanh, em Mã Giám Sinh, mọi mọi em em của em Tố Như Tử em Liệp Hộ em Thanh Hiên, em Hiền em Thánh, em Cành em Nhánh, em Trái Ớt, em Muối Tiêu, em Soài Riêng sa rụng, em Bương Cấn em Sài Sơn…
Bao giờ trở lại đồng Bương Cấn
Về núi Sài Sơn ngóng lúa vàng
Sông Đáy chậm nguồn quanh Phủ Quốc
Sáo diều khuya khoắc thổi đêm trăng.
Tuy nhiên riêng đối với học sinh đang tập đi thi để cuối năm cưới vợ thì chớ nên lẩn thẩn chiêm bao đọc thơ nhiều quá.
Mai chị về - em gởi gì không ???
Mai chị về - nhớ má em hồngĐường đi không gió - lòng sao lạnh
Bụi vướng ngang đầu - mong nhớ mong !!!
BÙI GIÁNG
No comments:
Post a Comment